هنرمندان و نویسندگانی که در سال 87 درگذشتند

سیما بینا: منع صدای زن مشکل ایجاد کرده است

مجله‌های هفتگی / گفت‌وگوی ویژه
سیما بینا: منع صدای زن مشکل ایجاد کرده است

سیما بینا؛ خواننده ایرانی (۱۳۲۳- )
۱۳۸۷/۱۲/۲۰
شهرام میریانبه دعوت فیلارمونی شهر کلن، معتبرترین مرکز هنری و فرهنگی اروپا، سیما بینا، خواننده سرشناش گل‌های صحرایی، گشتی در ترانه‌ها و نغمه‌های بومی و محلی چند استان ایران و افغانستان زد.سیما بینا از ۹ سالگی با رهنمودهای پدر شاعر و موسیقی‌دان خود، احمد بینا، پا به برنامه کودک رادیو گذاشت و به تدریج به جرگه خوانندگان این رسانه فراگیر پیوست. در کنار فعالیت‌های موسیقایی به تحصیل در رشته نقاشی و طراحی در دانشگاه تهران پرداخت. فعالیت‌های هنری سیما بینا تا پیش از وقوع انقلاب بیشتر بر برنامه پرشنونده گل‌های صحرایی متمرکز بود.با آغاز انقلاب و ممنوع شدن صدای خوانندگان زن، این بخش از فعالیت سیما بینا در داخل ایران متوقف شد، ولی تحقیقات و پژوهش‌های موسیقایی وی به ویژه در راستای گردآوری ترانه‌ها و نغمه‌های بومی و محلی ایران شتاب بیشتری به خود گرفت. شکل‌گیری گشت‌های هنری در خارج، نتیجه همین تحقیقات است که تازه‌ترین آن برنامه پرشور و حالی بود که در آستانه روز جهانی زن در مرکز فیلارمونی شهر کلن آلمان به گوش رسید. در پایان این برنامه با خانم سیما بینا به گفتگو نشستیم.رادیو فردا: در آستانه نوروز و همزمان با روز جهانی زن نگاه شما به روز زن چیست؟سیما بینا: خیلی خوشحالم که کنسرت من با یک چنین روز بزرگی مصادف شده است، امیدوارم این جشن بزرگ روزی هم به خوبی در مملکت خودمان با شکوه برگزار شود و با آزادی هرچه تمام تر خانم‌ها بتوانند این روز را جشن بگیرند. برنامه شما این بار تفاوت‌های بسیاری با برنامه های گذشته شما داشت.دوست داشتم حتماً متفاوت باشد. به همین دلیل سفر طولانی به ایران داشتم که قطعات تازه‌ای را انتخاب کنیم. یکی از ویژگی‌های برنامه شما استفاده از موسیقی افغانی در کنار موسیقی خراسان و مازندران بود.موسیقی افغانستان برای من تازه نیست. همیشه در کنار موسیقی خراسان، شباهت‌های زیادی داشتیم و نغمه‌ها و موسیقی خیلی نزدیک به این منطقه. من خودم در سفری که به افغانستان سال‌ها پیش داشتم، مجموعه‌ای از کارهای افغانی را هم با گروه خودشان اجرا کرده بودم و نزدیکی و هماهنگی زیادی با این ملت نازنین احساس می‌کنم.بنابراین خواستم که این مجموعه را در کار کنسرت بگنجانم. [به همین دلیل] از «دواشیس» هنرمند تابلانواز هندی دعوت کردیم، چراکه تابلا یک ساز مشترک بین افغانستان و هند است، و دیدید که چقدر سازشان در کار مؤثر بود. بخش دیگری از موسیقی جنوب خراسان مربوط به بیرجند بود و نغمه‌های قدیمی بیرجند و آوازهایی که دوست داشتم، که آنها را نی آقای حسن مکانیکی که با نام هنری حسن بیرجندی در بروشور نامش آمده است، همراهی کرد. ترانه‌های افغانی که اجرا کردید چه نام داشتند؟یکی «واوا دلبر» بود. ریتم پنج هشتم و هفت هشتم یک ریتم مشترک بین جنوب خراسان و افغانستان است. بعد «جوم ِ نارنجی» بود که یک وقتی با گروه دستان اجرا کرده بودم، این از آهنگ‌های سرحدی منطقه است که در دو طرف می‌خوانند. هم در ایران در تربت جام و هم در افغانستان.آهنگ سوم یعنی «عزیزان دلستان می‌آید امشب، بیا»، یک شعر تقریباً عرفانی است که با همان ریتم پنج هشتم اجرا می‌شود. این را در تربت جام یاد گرفتم از هنرمندی که سرحدی می‌خواند. بعد آهنگ لیلی لیلی جان که معروف است و همیشه استقبال می‌شود. خانم بینا اکثراً وقتی برنامه‌های خود را در اروپا آغاز می‌کردید پس از اروپا به آمریکا و کانادا می‌رفتید. چطور این بار فقط به دو برنامه اکتفا کردید با اینکه نوروز است و مردم دوست دارند شما را در این ایام شادی‌آفرین ببینند؟از کنسرت قبلی ما فاصله زیادی نبود. بعد هم دعوتی داشتم از فیلارمونی که مرکز معتبری است ولی دیگر مجموعه کنسرت‌های دیگری را در نظر نگرفتیم. یک دعوت فستیوال جالبی هم بود برای معرفی هنرهای مختلف جهان در لوکزامبورگ که در آنجا موسیقی سرزمین خودمان را معرفی کردیم.با وجود کنسرت‌هایتان در جهان، در ایران همچنان غایب هستید. با این معضل چه خواهید کرد بالاخره؟من مدیون مردم و فرهنگ موسیقی سرزمین خودمان هستم. هنوز با مردم در ارتباط هستم و می روم با آنها می مانم و هستم با موسیقی‌ها و نغمه‌هایی که یادداشت می‌کنم. البته الان نمی‌توانم مجموعه کارهایی را که گردآوری می‌کنم ارائه کنم. این محدودیتی که برای صدای زن هست، مشکل ایجاد کرده است برای ارائه کار. به هرحال ریشه در خاکم هنوز. ولی اینجا در اروپا برای ارائه کارها می‌آیم. ولی شنیده‌ام آلبوم‌های شما در ایران هم دست به دست می‌شود.الهی شکر. دوست دارم. چون دلم می‌خواهد که این نغمه‌ها و موسیقی که مدیون آن سرزمین هستم دوباره به خودشان هدیه شود. امانتی است که دومرتبه با اجرای خودم به خودشان تحویل می دهم. خانم بینا آیا در نظر ندارید که به بلوچستان و سیستان هم بروید و کارهای آنجا را هم انجام دهید؟بله دوست دارم که با هنرمندان قدیمی آن منطقه ملاقات‌هایی داشته باشم. البته در موسیقی سیستان و بلوچستان، سیستان آسان‌تر است برای من ولی بلوچستان یک زبان مشکل‌تر دارند و نوع صداسازی و فراز و فرود موسیقی‌شان مشکل‌تر است و باید تمرین زیادی در منطقه داشته باشم و نغمه‌هایی مطابق صدای خودم گلچین کنم.

پرکارترين کمدين سينماي ايران

پرکارترين کمدين سينماي ايران
درباره‎ ‎‏ سيدعلي ميري‏ - دوشنبه 19 اسفند 1387 [2009.03.09]
مازيار رادمنش ‏ هنوز مدتي از فوت طناز اصفهاني، ارحام صدر نگذشته که خبر درگذشت "سيد علي ميري" کمدين محبوب شمالي، ‏سينما- تئاتر کشور را دوباره عزادار کرد. ميري که روزهاي پاياني زندگي اش را در ايران مي گذراند، بامداد ۱۲ ‏اسفندماه به دليل عارضه قلبي در بيمارستان آبان و در سن ۷۰ سالگي درگذشت. هرچند عمر فعاليت سينمايي وي در ‏ايران به دليل وقوع انقلاب بيش از ۱۴ سال نبود، اما طي همين سال ها، آثار بسياري را از خود به يادگار گذاشته است. ‏
ميري که زندگي هنري اش به چهار دوره؛ بازي در تئاتر از سال هاي ۴۱ تا ۴۳، نقش هاي فرعي در سينما و بازي ‏در برنامه هاي تلويزيوني ۴۳ تا ۴۸، اوج فعاليت کاري و شهرت از سال ۴۸ تا ۵۷، تئاتر در مهاجرت و بازي در فيلم ‏هاي تبليغاتي از ۵۷ تا ۸۷ تقسيم مي شود، از تيپ هاي سينمايي است که از خاطره ايرانيان زدوده نخواهد شد. حالت ‏چهره، سبيل هيتلري، کلاه شاپو، شکم برآمده، لهجه شمالي، لباس جاهلي، حرکت دست ها، شوخي هاي بامزه و گاهي ‏رکيک، لوده در ظاهر و زرنگ در فکر عناصري هستند که در تمام فيلم هايي که به ايفاي نقش پرداخته، معرف وي ‏هستند. روز چهارشنبه پيکر او در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد، اما نه خبري از تشييع پيکر وي به ‏روي خروجي خبرگزاري ها آمد و نه کسي به ياد داشت تا در رثاي او سخني بگويد. هرچند مردم ميري را فراموش ‏نکرده اند، اما گويا همکارانش به اقتضاي شرايط زمانه او را از ياد برده اند. ‏
‎‎سيد علي ميري کيست؟‎ ‎
سيد علي ميري سال ۱۳۱۸ در شهسوار متولد شد. آنچنان که خود گفته در همين شهر که در زمان وي، ميان استان ‏هاي گيلان و مازندران قرار داشت و امروز جزو مازندران است، بزرگ شد. به دليل علاقه اي که به هنر داشت به ‏هنرستان هنر رفت و در سال ۱۳۴۰ ديپلم خود را اخذ کرد. در همان سال به دليل علاقه وافري که به بازيگري داشت ‏به کلاس آزاد هنرپيشگي اسماعيل مهرتاش در جامعه باربد رفت و در سال 1341 فارغ التحصيل شد. آنچنان که ميري ‏مي گويد ابتدا دوست داشت که افسر پياده نظام شود، سپس به دليل توانايي آموزش دادن که در خود مي ديد، تصميم مي ‏گيرد که دبير شود، اما سرانجام به بازيگري روي مي آورد. ‏
بعد از اخذ ديپلم و گذراندن دوره بازيگري جامعه باربد به بازيگري تئاتر روي آورد و در بيش از ۵۰ نمايش به ايفاي ‏نقش پرداخت. "قرباني"، "بر سر دوراهي"، "جنجال"، "ممنوع الخروج ها" و" رينگوي رشت" از معروف ترين ‏کارهاي وي در عرصه تئاتر هستند. علي ميري از سال 1343 به کار سينما و تلويزيون روي آورد. او در همين سال با ‏اجراي نقش فرعي در فيلم هاي "شيطان در مي زند" به کارگرداني اسماعيل رياحي و "شب قوزي" به کارگرداني فرخ ‏غفاري فعاليت سينمايي اش را آغاز مي کند. ‏
‏"شيطان در مي زند"؛ بين دو راننده ي كاميون اختلافي در مي گيرد. يكي از آنها كه به شدت ناراحت است در جاده ‏كودكي را زير مي گيرد، راننده ميانسال كه گمان دارد مقصر واقعي اوست، ابتدا قصد گريز دارد اما بعد خود را تسليم ‏قانون مي كند. بالاخره حقيقت آشكار شده و رقيب او كه كارهاي غيرقانوني انجام مي دهد گرفتار مي شود. ‏
ميري از سال 1343 تا 1348 بيشتر در نقش هاي فرعي ايفاي نقش مي کند، تا اينکه استوديو مهرگان او را کشف مي ‏کند. آنچنان که خود گفته؛ "بعد از اينکه يکي دو کار در تلويزيون آن زمان، کانال ۳ اجرا کرديم، مورد توجه قرار ‏گرفت و همزمان از طرف استوديو مهرگان فيلم و مهتاب براي بازي در فيلم هاي "جدايي" به کارگرداني ‏رضا صفايي و "تعطيلات داش اسمال" به کارگرداني فريبرز عباسي و رضا صفايي دعوت شدم. "جدايي" اولين فيلمي ‏از من بود که روي پرده آمد و بازيگران بزرگي چون پوري بنايي، تقي ظهوري، ايرج قادري و... در آن ايفاي نقش مي ‏کردند. از آنجا کار من شروع شد." داستان فيلم "جدايي" اين گونه مي گذرد که "ايرج" كه كارش جيب بري است، ‏گذشته اش را با شروع زندگي شرافتمندانه اي به فراموشي مي سپارد. وي با دختر ثروتمندي آشنا شده و چندي بعد با او ‏ازدواج مي كند. دوستان گذشته ي ايرج آرام نمي نشينند و از سوابق او پدر دختر را آگاه مي كنند و پدر دختر نيز ايرج ‏را با فرزندش از خانه خود بيرون مي كند. سال ها بعد همسر ايرج در جريان نامزدي فرزندش، شوهرش را بازيافته و ‏زندگي تازه اي را آغاز مي كنند. ‏ ميري سپس به فيلم هاي بسياري براي ايفاي نقش دوم دعوت مي شود، تا جايي که تا سال 1357، قريب به ۱۱۵ فيلم ‏کار کرده و آنچنان که گفته است به دليل وقوع انقلاب، بيش از ۷ فيلم که وي در آن به ايفاي نقش مشغول بوده بطور ‏نيمه کاره رها شده اند. فيلم هايي که وي در آن ها نقش ايفا کرده دقيقا در قالب فيلم فارسي جاي مي گرفت و با استفاده ‏از ميميک چهره و لهجه شمالي، سعي مي کرد تا با ديالوگ هاي هزل، بيننده را به خنده بياورد. او چون ارحام صدر از ‏لهجه خاصي بهره مي برد. ميري درباره استفاده از لهجه شمالي مي گويد: "به هرحال وقتي در شهري به دنيا آمده و ‏زندگي کردم که ساکنانش به اين لهجه حرف مي زنند، ضمن آنکه عشق، علاقه، کشش و خون اين اجازه را به من مي ‏داد تا اين زبان را بطور کامل بدانم، در کارهاي هنري نيز از اين لهجه براي شيرين تر شدن قضيه استفاده مي کردم، ‏ولي به هر حال اصليت ما بي ارتباط با اين موضوع نبوده است." غير از آن او هميشه از تيپ جاهل هاي آن دوران و ‏کلاه شاپو استفاده مي کرد، که معرف تيپ بازيگران فيلم فارسي پيش از انقلاب است. ‏ ميري با اغلب کارگردان‌ هاي فيلم فارسي پيش از انقلاب نظير رضا صفايي، جمشيد شيباني، محمود کوشان، اسماعيل ‏رياحي، منوچهر قاسمي، امير شروان، سيامک ياسمي، نصرت اله وحدت، صابر رهبر و محمدعلي فردين کار کرده ‏است. عمده نقش هايش را در فيلم هاي رضا صفايي ايفا کرده و زوج هنري بازيگراني چون بهمن مفيد، رضا بيک ‏ايمانوردي، ناصر ملک مطيعي، نصرت اله وحدت و منوچهر وثوق بوده است. او همچنين سابقه بازي در کنار پوري ‏بنايي، آذر شيوا، ايرج قادري، تقي ظهوري و رضا ارحام صدر را نيز در کارنامه اش ثبت کرده است. آخرين فيلمي ‏که ميري در آن به ايفاي نقش پرداخته، "به دادم برس رفيق" ساخته مهدي فخيم ‌زاده در سال ۱۳۵۷ است. ماجراي فيلم ‏اين گونه آغاز مي شود که شخصيت اصلي داستان امير، جواني عياش و فاسد است و حرفه اش فريب دختران و سوق ‏دادن آنها به فحشاء‌ با ياري برادرش جاسم است. مهدي (كه خواهرش شيرين نتوانسته ننگ رسوايي را تحمل كند و ‏دست به خودكشي زده است) و عبدالله (جواني عياش روستايي كه در جستجوي خواهرش گلي است) با يكديگر همراه ‏مي شوند در حاليكه به شدت با يكديگر مخالف هستند. امير و جاسم اين اختلاف را به نفع خود دامن مي زنند. اما ‏سرانجام براي از بين بردن عامل فساد، آن دو با يكديگر متحد شده، امير و جاسم را به سزاي اعمال پليدشان رسانيده و ‏گلي را نجات مي دهند. ‏
از مهمترين کارهاي وي قبل از انقلاب مي توان به؛ "ناخدا باخدا"، "يكي خوش صدا يكي خوش دست"، "جاهل و ‏رقاصه"، "کج کلاخان"، "بده در راه خدا"، "اين دست کجه"، "ميرم بابا بخرم" و "اخم نکن سردار" اشاره کرد. ‏
به دليل شرايط انقلاب سال ۵۷، ايران را ترک گفته و راهي ديار غربت مي شود و در آمريکا سکونت مي گزيند. از آن ‏پس در تئاترهايي که يادگاري از گذشته بودند در کنار هنرمنداني چون مرتضي عقيلي و شهناز تهراني بازي کرده و يا ‏براي امرار معاش در ساخت تبليغات بازرگاني همکاري مي کرد. آنچنان که خود گفته در تمام مدت زندگي کاري، سعي ‏اش آن بوده که هرچند کوچک اما گوشه اي از دل مردم را با بازي اش شاد کند. او هرچند در محيط کار شوخ طبع بود ‏اما در مورد اخلاق اجتماعي خود مي گويد: "اين اخلاق در من ملکه است که من در بيرون به غايت جدي هستم. اگر ۲ ‏يا ۳ ساعت با من بنشينيد، عجيب است که تا سئوالي از من نپرسيد نمي توانم سخني بگويم." ميري هرچند روزهاي آخر ‏عمر را در ايران گذراند، اما حامي و تابلوي هيچ نوع تفکر و ايدئولوژي نبود. او که خود را تاثر گرفته از مکتب ‏کمدين بزرگ قرن ۱۹-۲۰ روسيه کنستانتين استانيسلاوسکي مي داند، مي گويد: "يک هنرمند نبايد وابسته به هيچ ‏گروه، دسته يا ايدئولوژي خاصي باشد، هنر، تئاتر يا سينما، آئينه تمام نماي زندگي انسان است." پرکارترين کمدين ‏تاريخ سينماي ايران 12 اسفند ماه سال جاري درگذشت.‏
‎‎سابقه شغلي و تحصيلي‎‎
داراي مدرک تحصيلي ديپلم و فارغ التحصيل کلاس آزاد هنرپيشگي اسماعيل مهرتاش در جامعه باربد ۱۳۴۰ فعاليت در تئاتر ۱۳۴۱ شروع فعاليت در سينما با بازي در فيلم شيطان در مي‌زند اسماعيل رياحي ‏
‎‎برخي از تئاترها از سال ۴۱ تا ۴۳‏‎‎‏ ‏ قرباني بر سر دوراهي جنجال ممنوع الخروج ها رينگوي رشت‏
‎‎فيلم ها‎‎
‏۱۳۴۳؛ شب قوزي، شيطان در مي زند ‏۱۳۴۴؛ زبون بسته، زمزمه محبت، مردي در قفس ‏۱۳۴۵؛ ول معطلي، يك قدم تا بهشت ‏۱۳۴۶؛ مردي از اصفهان ‏۱۳۴۷؛ ستاره هفت آسمان، گرداب گناه ‏۱۳۴۸؛ تعطيلات داش اسمال، جدايي، دنياي پر اميد، عشق كولي، قصه دلها ‏۱۳۴۹؛ جعفر و گلنار، حسن فرفره، دزد و پاسبان، رسوايي، زيباي جيب بر، ساقي، مردي از جنوب شهر، ميوه گناه، ‏ياقوت سه چشم ‏۱۳۵۰؛ آتشپاره شهر، بده در راه خدا، درختان ايستاده مي ميرند، ديوار شيشه اي، زن يكشنبه، زندگي وارونه، زير ‏بازارچه، عشقي ها، معركه، هماي سعادت، يك چمدان سكس، يك خوشگل و هزار مشكل ‏۱۳۵۱؛ طغرل، ظفر، عباسه و جعفر برمكي، علي سورچي، فاتح دلها، قايقرانان، كاكل زري، ميخك سفيد، هميشه ‏قهرمان ‏۱۳۵۲؛ آقا مهدي كله پز، بيگانه، پريزاد، پسرخوانده، جعفر جني و محبوبه اش، خوشگذران، خيالاتي، سراب، عروس ‏و مادر شوهر، قصه شب، كاكا سياه، كج كلاخان، مترس، ناخدا باخدا ‏۱۳۵۳؛ آقا رضاي گل، اين دست كجه، بزن بريم دزدي، پري خوشگله، جوانمرد، حسين آژدان، دختران بلا- مردان ‏ناقلا، عروس پابرهنه، كوثر، گروگان، گل پري جون، گلنسا در پاريس، ماجراجويان خشن، مرغ همسايه، ميرم بابا ‏بخرم، ناجورها ‏۱۳۵۴؛ اخم نكن سركار، تيرانداز، جنجال، دو آقاي با شخصيت، رانده شده، راننده اجباري، سارق، قسم، مادر دوستت ‏دارم، مرد ناآرام، همت ‏۱۳۵۵؛ با هم ولي تنها، بابا گلي به جمالت، تنها حامي، جاهل و رقاصه، خانم دلش موتور مي خواد، راز، راننده ي ‏سربلند، شاديهاي زندگي، شوهر جونم عاشق شده، عنتر و منتر، غيرت، قادر، گل خشخاش، مادر جونم عاشق شده ‏۱۳۵۶؛ رفاقت، روزهاي بي خبري، سه دلباخته، عشق و خشونت، فقط آقا مهدي مي تونه، مرد خدا، مشكل آقاي ‏اعتماد، نان و نمك، همراهان، يكي خوش صدا يكي خوش دست ‏۱۳۵۷؛ به دادم برس رفيق، زخم خنجر رفيق، زرخريد، سرنوشت سازان، نمك نشناس ‏